ระลึกถึง พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม ปราชย์ไก่เหลืองหางขาว

ในการจัดงานฉลองครบรอบการครองราชย์ 400 ปี ของพระนเรศวรมหาราช เมื่อวันที่ 29 กรกฏาคม 2533 ทางจังหวัดพิษณุโลก เห็นความสำคัญของประวัติศาสตร์ของพระนเรศวร ตอนชนไก่ชนะไก่ของพระมหาอุปราชา จึงมอบหมายให้ข้าพเจ้าซึ่งเป็นปศุสัตว์จังหวัด รับหน้าที่ประกวดไก่ชนพระนเรศวร มีเวลาเตรียมการประกวดอยู่หลายเดือน ในการรับหน้าที่อันสำคัญนี้ ข้าพเจ้าต้องศึกษาหาความรู้ จากผู้รู้เรื่องไก่ชนและต้องพูดคุยกับเซียนไก่ชน ไปยังสนามชนไก่ต่าง ๆ ทุกท่านที่ข้าพเจ้าได้สัมผัสพูดคุยต่างพูดเป็นเสียงเดียว บอกว่า พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม เป็นผู้รอบรู้เรื่องไก่ชนของจังหวัดพิษณุโลก หรือของประเทศไทยก็สามารถยกย่องให้ท่านได้ ท่านมีความรู้เรื่องการเลี้ยงไก่ การบำรุงไก่ การชนไก่ ตลอดจนศาสตร์และศิลป์ของการชนไก่ ภูมิปัญญาชาวบ้านต่าง ๆ ท่านรอบรวมไว้หมด จึงนับว่าท่านเป็นปราชย์ไก่ชนท่านหนึ่งของประเทศไทยจริง ๆ ข้าพเจ้าจึงตามหาบ้านท่านพิทักษ์ บัวปรม จนพบและขอเข้าพบท่านเพื่อปรึกษาหารือเรื่องไก่ชนนเรศวร ข้าพเจ้าได้รับความรู้จากท่านมากมาย จึงขอเชิญท่านเป็นกรรมการตัดสินร่วมตัดสินด้วยท่านหนึ่ง เมื่อการจัดการประกวดไก่สำเร็จลงด้วยดี ได้ไก่ที่ชนะเลิศดังนี้

ชนะเลิศที่ 1 ไก่ของนายอุบล เกิดมุด บ้านเลขที่ 1/1 หมู่ 3 ต.ไผ่ขอดอน อ.เมือง จ.พิษณุโลก

ชนะเลิศที่ 2 ไก่ของ นายปรีชา ศรีชัย บ้านเลขที่ 3/2 หมู่ 5 ต.บ้านกร่าง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

ชนะเลิศที่ 3 ไก่ของนายเฉลิม อู่ทองมาก บ้านเลขที่ 184 หมู่ที่ 5 ต.หัวรอ อ.เมือง จ.พิษณุโลก

ชนะเลิศที่ 4 ไก่ของนายจรูญ พุ่มยิ้ม บ้านเลขที่ 29 หมู่ 9 ต.ดอนทอง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

ชนะเลิศที่ 5 ไก่ของนายเฉลิม อู่ทองมาก บ้านเลขที่ 184 หมู่ 5 ต.หัวรอ อ.เมือง จ.พิษณุโลก

รางวัลชมเชย ไก่ของนายมนู เพชรบัว บ้านเลขที่ 139/1 หมู่ 7 ต.หัวรอ อ.เมือง จ.พิษณุโลก

รางวัลชมเชย ไก่ของนายชอุ่ม เอี่ยมนาค บ้านเลขที่ 162/1 ต.ดอนทอง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

รางวัลชมเชย ไก่ของ พ.ต.ท.ทองสุก รอดเมือง ต.ในเมือง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

รางวัลชมเชย ไก่ของนายแมน เพชรอ่อน ต.บ้านกร่าง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

รางวัลชมเชย ไก่ของนายประนอม เนียมหอม ต.บ้านกร่าง อ.เมือง จ.พิษณุโลก

พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม ได้เป็นผู้บอกลักษณะของไก่ตัวที่ชนะเลิศให้ข้าพเจ้าจดบันทึกเพราะเราต้องการไก่ที่สุดยอดที่สุด เป็นต้นแบบ จึงต้องบันทึกไว้เป็นมาตรฐาน ซึ่งท่าน พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม ได้จับไก่ขึ้นมาแล้วบอกลักษณะส่วนต่าง ๆ ของไก่เหลืองหางขาวตั้งแต่ หัวไก่ลงมาจนถึงเท้าไก่ ซึ่งเราได้มาตรฐานไก่ชนนเรศวรเป็นครั้งแรกด้วยความสามารถของท่านพิทักษ์ และความรอบรู้ของท่านผลงานมาตรฐานไก่ชนนเรศวร จึงได้ใช้อยู่จนถึงปัจจุบัน

ในการพิมพ์หนังสือไก่ชนพระนเรศวรเล่มแรกเมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ.2535 พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม ยังได้บอกตำรายาโบราญตามภูมิปัญญาไทยในการเลี้ยงไก่ชนให้ข้าพเจ้าได้พิมพ์ลงหนังสือเพื่อเผยแพร่ให้อนุชนรุ่นหลังได้ทราบ และนำไปใช้ด้วย คือ

1. ยาบำรุงไก่ชน ใช้กระชาย พริกไทย ดีปรี และตะไคร้ ตำให้แหลก นำมายัดใส่

ปากปลาช่อนตัวใหญ่ 1 ตัว ใส่ไปให้เต็มท้อง แล้วนำปลาช่อนมาปิ้งให้สุกแล้วตำหรือโขลกทั้งตัวให้แหลก ผสมน้ำผึ้งเดือนห้า ปั้นเป็นลูกกลอนให้ไก่กิน ตำหรับนี้นอกจากบำรุงกำลังแล้ว ยังทำให้ปีกไก่แข็งแรงและบินสูง

2. ยาต้มน้ำอาบและนวด ใช้ไพร ตะไคร้ ใบมะขามแขก ใบส้มป่วย ใบมะขาม

และเกลือ

3. ยาถ่ายพยาธิ ใช้หมากสดครึ่งลูก ตำให้แหลก ใช้กล้วยมาหุ้มป้อนให้ไก่กิน

ก่อนกินต้องให้ไก่อดอาหารตั้งแต่ตอนเย็น รุ่งเช้าจึงป้อนยา

ข้าพเจ้าได้คันพบบันทึกอนุรักษ์ไก่ชนพระนเรศวรที่ท่าน พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม เขียนถึงข้าพเจ้ามานานแล้ว เพื่อระลึกถึงบุญคุณของท่านที่ช่วยสร้างไก่ชนนเรศวรขึ้นมา จึงนำบันทึกฉบับนี้มาถ่ายทอดให้สนใจไก่ชนนเรศวรทุกท่านได้ศึกษา

อนุรักษ์ไก่ชนพระนเรศวร

ก่อนอื่นผมขอชมเชยปศุสัตว์จังหวัด คุณนิสิต ตั้งตระการพงษ์ และข้าราชการทุกคนที่ทำงานสำนักงานปศุสัตว์ ซึ่งเป็นแกนนำการประกวดไก่ชนเพื่อหาไก่ชนพระนเรศวร (ไก่ชนเหลืองหางขาวไก่เจ้าเลี้ยงที่แท้จริง) เดิมผมกับ พล.ต.ต.ผดุง สิงห์เสนี ท่านเป็นที่ผู้รักไก่ชนอันดับหนึ่ง นกเขาใหญ่อันดับสอง ท่านรับราชการที่ใด ท่านก็เลี้ยงไก่ชนเป็นประจำ เมื่อท่านย้ายมารับราชการที่พิษณุโลก ก็เลี้ยงไก่ชนและตั้งบ่อนไก่ชนเป็นบ่อนแรกในเมืองพิษณุโลก ถูกต้องตามกฎหมายมีบ่อนเดียวเท่านั้น สำหรับผมก็ชอบไก่ชนอันดับหนึ่งเช่นเดียวกัน

สำหรับไก่ชน ผมไปหาไก่ตามชาวบ้านที่เลี้ยงไว้เอาไปชนกับเด็ก ๆ รุ่นเดียวกันเป็นประจำ ยังไม่มีบ่อนไก่ชน ชาวบ้านหรือชาวนาเลิกการทำนา เมื่อถึงวันสงกรานต์เราจะนำไก่ชนมาตีกันตามลานนวดข้าว มีการพนันต่อซึ่งกันและกัน มีข้าวเปลือกเป็นเดิมพัน เมื่อมีบ่อนไก่ชนชาวนา-ชาวบ้านนำไก่มาตีกันที่บ่อน ผมได้รู้จักนายบ่อน เดิมท่านเคยเป็นทหารมาก่อน คุยเรื่องไก่ชนท่านก็เล่าให้ผมฟังว่ามีไก่ชนพระนเรศวรนั้นควรอนุรักษ์ไว้ ซึ่งท่านได้ศึกษาว่าไก่ชนพระนเรศวรอยู่ที่พิษณุโลกนี่เอง ตั้งแต่นั้นมาท่านให้ผมศึกษาหาข้อมูลของไก่ชนเป็นต้นมา ท่านรักผมมา มีนิสัยคล้าย ๆ กัน เล่นอะไรชอบศึกษาสิ่งนั้น ๆ ดังคำพังเพยที่ว่า “รู้อะไรต้องรู้ให้จริง” เช่น ไก่ชนพระนเรศวรเป็นต้น เมื่อท่านเสียชีวิตผมก็ศึกษาต่อจนถึงปัจจุบัน

เริ่มพื้นฟูไก่ชนพระนเรศวร

เมื่อปี 2533 ครบ 400 ปี สมเด็จพระนเรศวรมหาราช มีคุณหมอนิสิต ปศุสัตว์จังหวัดพิษณุโลก ไม่เคยรู้จักกันมาก่อน มาหาผมที่บ้านว่าจะอนุรักษ์ไก่ชนนเรศวร เมื่อท่านพูดความประสงค์ขึ้นมาทำให้ผมขนลุกขึ้นมาทั้งตัว ผมจึงเล่าให้ท่านฟังตามที่ได้บันทึกไว้และคำบอกเล่าจาก พล.ต.ต.ผดุง จากตำราในใบข่อย จากคำบอกเล่าของรุ่นพี่-พ่อ ผู้ชอบเล่นไก่ชนเพื่อให้ปศุสัตว์จังหวัดพิษณุโลกเป็นแกนนำ อนุรักษ์ไก่ชนพระนเรศวรจนถึงปัจจุบัน ขอให้ท่านและพนักงานในสำนักงานปศุสัตว์จังหวัดทุกท่านจงเป็นแกนนำ เรื่อง ไก่ชนสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ให้ถึงลูกหลานตลอดกาลนานเทอญ”

สรุป กำเนิดไก่ชนพระนเรศวร พระองค์ท่านสมภพที่เมืองสองแคว ไก่ชนก็เกิดที่บ้านกร่าง (บ้านกลางเดิม) ที่หมู่บ้านหัวแท ตะวันตกของทะเลแก้วห่างจากแม่น้ำน่าน 9 กิโลเมตร (ไก่เหลืองหางขาวไก่เจ้าเลี้ยงที่แท้จริง)

รายละเอียดของไก่ชนนเรศวร ให้ดูหนังสือไก่ชนพระนเรศวรมหาราชไก่ลือเลืองของเมืองพิษณุโลก ซึ่งมีนายนิสิต ตั้งตระการพงษ์ ปศุสัตว์จังหวัดเขียนเอง 26 เมษายน 2535 เรียบร้อยแล้วดีแล้ว

พ.ต.พิทักษ์ บัวเปรม

******************************

นสพ.นิสิต ตั้งตระการพงษ์

ผู้จุดประกายหมาบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวจนโด่งดังทั่วประเทศ ซึ่งสุนัขพันธุ์บางแก้วและไก่ชนพันธุ์พระนเรศวรเหลืองหางขาว เป็นสัตว์เลี้ยงเศรษฐกิจที่สร้างชื่อเสียงให้แก่จังหวัดพิษณุโลก และเป็นสินค้าส่งออกที่มีความต้องการไปทั่วประเทศ แต่กว่าจะมาถึงวันนี้ได้ มีบุคคลหนึ่งที่อยู่เบื้องหลังและใช้เวลาเกือบครึ่งชีวิต เก็บข้อมูล บันทึก ผลักดันมาตรฐานพันธุ์ เรียกได้ว่าเป็นหนึ่งบุคคลสำคัญที่จุดประกายให้สุนัขบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวโด่งดังมาจนถึงวันนี้