ไก่ขันเสียงแหบ (Laryngotra cheitis)

อาการกล่องเสียงอักเสบในไก่ชนพบได้เสมอ ๆ เป็นอาการป่วยเฉพาะตัว พบในไก่รุ่นใหญ่ ไก่ที่ใช้ชนกัน และพบในไก่ตัวผู้เป็นส่วนใหญ่
อาจจะเกิดจากการชนหรือตีกันถูกเตะบริเวณใต้คาง ลำคอทำให้เกิดหลอดลมอักเสบ แล้วลุกลามทำให้เกิดกล่องเสียงอักเสบ ทำให้หายใจลำบาก หายใจมีเสียงดังครืดคราด ไก่ชนจะขันเสียงไม่ออก หรือขันเสียงค่อย ๆ หรือขันเสียงไม่สุด หรือขัดเสียงแหบ ๆ อาการขันเสียงผิดปกติเช่นนี้ อาจเกิดจากการเป็นหวัดแล้วเกิดการอักเสบลุกลามจากช่องโพรงจมูกไปถึงลำคอ หลอดลมและกล่องเสียง ดังนั้นการพบอาการกล่องเสียงอักเสบจึงมักพบในไก่ตัวผู้ที่โตเต็มวัย หรือไก่ชนมีอายุที่ป่วยด้วยโรคหวัดแล้วรักษาไม่หายโดยรวดเร็ว แล้วโรคจะลุกลามทำให้ไก่ขันเสียงไม่ออกเนื่องจากกล่องเสียงอักเสบ

อันที่จริงโรคกล่องเสียงอักเสบเป็นโรคติดต่อในไก่ ทำความเสียหายในอุตสาหกรรมการเลี้ยงไก่ไข่ และอุตสาหกรรมการเลี้ยงไก่เนื้อ ไก่กระทง จึงจำเป็นต้องทำวัคซีนป้องกันโรคกล่องเสียงอักเสบเพื่อให้การเลี้ยงไก่ไข่และไก่เนื้อประสบความสำเร็จสำหรับการเลี้ยงไก่ชนบ้านเราไม่เคยพบไก่ชนเป็นโรคกล่องเสียงอักเสบติดติดระบาด พวกเราชาวไก่ชนจึงทำแต่วัคซีนป้องกันโรคหลอดลมอักเสบติดต่อในไก่ชนเท่านั้น ส่วนใหญ่แล้ว เราพบเพียงไก่ชนป่วยด้วยอาการกล่องเสียงอักเสบ ไก่ขันเสียงไม่ดัง เกิดจากไก่ป่วยด้วยโรคหวัดมาก่อน ถ้าในคนเรียกว่าหวัดลงคอ ในคนจะเจ็บคอพูดไม่ได้ กินไม่ได้เพราะว่าเจ็บคอ และพูดเสียงแหบ อาการในไก่ก็เช่นเดียวกัน เมื่อไก่เป็นหวัดแล้วลุกลามไปที่ลำคอ ทำให้เนื้อเยื่อกล่องเสียงอักเสบด้วย ไก่จะเจ็บคอกินอาหารได้น้อยลง ขันเสียงไม่ออกหรือเสียงแหบ ๆ

อาการของโรคกล่องเสียงอักเสบ จะพบไก่ป่วยมีอาการคล้ายกับโรคหวัดในไก่ ตอนแรกจะพบไก่มีน้ำตาไหล ไอจาม ไก่จะสั่นหัวหรือสะบัดหัว ยืดคออ้าปากหายใจ หายใจมีเสียงดังครืดคราด ไก่ตัวผู้จะขันเสียงไม่ออก หรือขันเสียงไม่เต็มหรือไม่สุด ไก่บางตัวจะขันเสียงแหบ ๆ ไก่ชนที่ป่วยด้วยอาการกล่องเสียงอักเสบ บางตัวจะแสดงอาการปกติเหมือนไก่ไม่ป่วย กินอาหารได้น้อย เพียงแต่หายใจมีเสียงดังครีดคราดในลำคอ แต่เวลาขันมีเสียงแหบ ๆ หากไม่รักษาให้หายป่วยไก่จะป่วยเรื้อรังใช้เวลานานจึงจะหาย

การดูแลรักษา เนื่องจากการพบอาการกล่องเสียงอักเสบ พบว่าเป็นอาการร่วมหรือเกิดตามหลังการเป็นโรคหวัด หรือโรคหลอดลมอักเสบ ซึ่งอาการเหล่านี้มักพบในช่วงเปลี่ยนแปลงอากาศตามฤดูกาล จึงควรให้ความอบอุ่นแก่ไก่เลี้ยงเพื่อป้องกันไม่ให้ไก่ป่วยเป็นโรคหวัด หากพบว่าไก่ป่วยเป็นโรคหวัดต้องรีบรักษาให้หายโดยเร็ว เพื่อป้องกันอาการป่วยลุกลามไปที่ลำคอและกล่องเสียง ดังนั้น การเลี้ยงดูไก่อย่างดีจะเป็นการป้องกันไม่ให้ไก่ป่วยเป็นโรคหวัดด้วย และการทำวัคซีนป้องกันโรคให้ไก่ในเล้า หรือคอกของเราตามโปรแกรมทุกโรค เช่น ทำวัคซีนป้องกันโรคนิวคาสเซิล และวัคซีนป้องกันโรคหลอดลมอักเสบ ก็จะเป็นการป้องกันอาการกล่องเสียงอักเสบไปด้วย นอกจากนี้ไก่ชนกันมักถูกตีถูกเตะบริเวณลำคอ หลังการชนแล้วอาการอักเสบอาจลุกลามเป็นการอักเสบกล่องเสียงได้ จึงควรดูแลรักษาไก่หลังชนกันให้ดี เมื่อไก่ชนมีอาการกล่องเสียงอักเสบต้องรักษาด้วยการฉีดยาปฏิชีวนะติดต่อกันหลายวันจนกว่าจะหายป่วย หรืออาจต้องใช้ยาพวกสเตอร์รอยช่วยลดการอักเสบด้วย จะทำให้การอักเสบหายเร็วขึ้น การให้วิตามินเพื่อกระตุ้นให้ไก่อยากกินอาหารเพิ่มขึ้น จะทำให้อาการป่วยเร็วขึ้น

************************

นสพ.นิสิต ตั้งตระการพงษ์

ผู้จุดประกายหมาบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวจนโด่งดังทั่วประเทศ ซึ่งสุนัขพันธุ์บางแก้วและไก่ชนพันธุ์พระนเรศวรเหลืองหางขาว เป็นสัตว์เลี้ยงเศรษฐกิจที่สร้างชื่อเสียงให้แก่จังหวัดพิษณุโลก และเป็นสินค้าส่งออกที่มีความต้องการไปทั่วประเทศ แต่กว่าจะมาถึงวันนี้ได้ มีบุคคลหนึ่งที่อยู่เบื้องหลังและใช้เวลาเกือบครึ่งชีวิต เก็บข้อมูล บันทึก ผลักดันมาตรฐานพันธุ์ เรียกได้ว่าเป็นหนึ่งบุคคลสำคัญที่จุดประกายให้สุนัขบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวโด่งดังมาจนถึงวันนี้