เลี้ยงไก่ชนไม่เคยทำวัคซีนเลย

เลี้ยงไก่ชนไม่เคยทำวัคซีนเลย เป็นเสียงคุยในวงเสวนากันของคนเลี้ยงไก่ชน และไก่เลี้ยงก็ไม่เคยตายสักตัวเดียว โรคห่าก็ไม่เคยมาเยือนเลย ข้าพเจ้าได้ฟังแล้วรู้สึกเวทนามากกว่าจะดีใจกับผู้คุย เพราะว่าเป็นความโชคดีของเขาที่ไก่ไม่เป็นโรคระบาด เคยได้ยินเรื่องนี้มามากแล้วในที่สุดเขาก็ประสบความหายนะ เมื่อโรคระบาดไก่เข้ามาเยี่ยมเยือนเขา ทำให้ไก่ของเขาตายมากถึงกับยกเล้าเลยที่เดียว โรคระบาดนั้นก็คือโรคนิวคาสเซิลการที่ไม่เคยทำวัคซีนให้ไก่เลย แต่ก็ไม่เคยมีโรคระบาดเข้ามาในฟาร์ม ก็เป็นธรรมดาของการเลี้ยงไก่อยู่ห่างไกลหมู่บ้าน อยู่กลางทุ่งกลางนา หรือบ้านใกล้เรือนเคียงโดยรอบบ้านไม่มีใครเลี้ยงไก่เลย มีแต่บ้านเราเลี้ยงไก่เพียงบ้านเดียว การระบาดของโรคไก่จากหมู่บ้านอื่นก็มาไม่ถึงบ้านเรา แต่ก็อย่าลืมว่าโรคระบาดไก่ที่เกิดจากเชื้อไวรัส เช่น โรคนิวคาสเซิล โรคหลอดลมอักเสบติดต่อ โรคไข้หวัดนก เชื้อไวรัสของโรคเหล่านี้มาทางอากาศได้ ลม สามารถนำเชื้อไวรัสมาติดต่อไก่ได้

ดังนั้น การไม่ทำวัคซีนให้ไก่เลย เป็นการประมาทอย่างยิ่ง ไม่ควรมาเป็นตัวอย่าง การทำวัคซีนให้ไก่ที่เราเลี้ยงเป็นการป้องกันโรคที่ดีที่สุด สื่อนำโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสไปติดต่อในไก่ที่เลี้ยงมีหลายทาง แม้กระทั่งคนคือผู้เลี้ยงไก่ หรือผู้คนที่มาเยี่ยมฟาร์มอาจนำเชื้อโรคมาสู่ฟาร์มเราได้ นกกระจอกบ้านที่มาหากิน หรือแย่งอาหารไก่กิน ก็สามารถนำเชื้อโรคระบาดจากบ้านอื่นที่เป็นโรคมาสู่ฟาร์มเราได้ สื่อนำโรคระบาดของเชื้อไวรัสพอจะแสดงให้เห็นดังแผนผังนี้

สื่อนำโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส

การเลี้ยงไก่ที่ดีต้องมีการทำวัคซีนป้องกันโรคระบาดล่วงหน้า อย่างมีระบบตลอดทั้งปี จึงจะสามารถป้องกันไม่ให้โรคระบาดมาเยี่ยมเยียนฟาร์มได้ โดยเฉพาะโรคนิวคาสเซิล หากจะระบาดเข้ามาในฟาร์มแล้ว เป็นการยากที่จะขจัดให้ออกหมดไปจากฟาร์มได้หมด อาจมีไก่ป่วยเรื้อรังอยู่ หากมีการระบาดของโรคนิวคาสเซิลเข้ามาในฟาร์ม ต้องรีบขจัดออกไปโดยเร็ว ด้วยการทำลายตัวป่วยทุกตัวเป็นการตัดต้นตอของโรค เจ้าของฟาร์มต้องใจเด็ดไม่เสียดายไก่ ที่สำคัญต้องให้สัตวแพทย์พิสูจน์แน่ชัดก่อนว่าเป็นนิวคาสเซิลจริงๆ โรคนี้จะทำให้ไก่ป่วยตายทุกตัว ภายใน 7 วัน นับจากป่วยวันแรก หากไม่รีบทำลาย ใช้วิธีรักษาไก่ก็ตายไปเรื่อย ๆ หากนานเข้าจะเป็นการป่วยเรื้อรัง ไก่ป่วยจะตายยาก อาการไม่เด่นชัด แต่จะมีไก่ป่วยตายไปเรื่อย ๆ โดยเฉพาะมีไก่ป่วยด้วยอาการทางประสาท คอบิดเบี้ยว เดินไม่ตรง ดังนั้น การทำวัคซีนไก่ในฟาร์ม อย่างมีระบบเพื่อป้องกันโรคระบาดเป็นดีที่สุด วัคซินที่จำเป็นต้องทำในฟาร์มที่สำคัญมีดังนี้

1. โรคนิวคาสเซิล

2. โรคหลอดลมอักเสบติดต่อ

3. โรคฝีดาษ

4. โรคอหิวาต์ไก่

1. โรคนิวคาสเซิล (Newcastle disease)

เป็นโรคระบาดไก่ที่รุนแรงที่สุด ถ้ามีการระบาดในฟาร์มจะทำให้ไก่ตายได้หมดเล้า

โรคนิวคาสเซิลยังระบาดติดต่อในฟาร์มเลี้ยงไก่งวง นกพิราบและนกกระทา ถ้าเชื้อไวรัสโรคนิวคาสเซิลเข้าตาคนจะทำให้เกิดตาอักเสบแดง สาเหตุของโรคนิวคาสเซิลเกิดจากเชื้อไวรัส นิวคาสเซิลเชื้อจะแพร่กระจายจากไก่ป่วยติดต่อไก่ตัวอื่น ทางอุจจาระ เสมหะของไก่ป่วย อาหาร น้ำ และอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ปนเปื้อนเชื้อ เป็ด ห่าน และนกบางชนิดที่ติดเชื้อ แต่ไม่แสดงอาการป่วยแต่แพร่เชื้อโรคให้ อาการของไก่ป่วยที่พบส่วนใหญ่จะเบื่ออาหาร ไอ จาม หายใจลำบาก อ้าปากหายใจ หายใจมีเสียงดังอุจจาระมีสีเขียว หัวสั่น คอบิด ขาเป็นอัมพาตเดินไม่ได้ ไก่ป่วยจะตายภายใน 7 วัน มีไก่น้อยตัวที่รอดตาย จะพิการ คอจะบิด ขาและปีกใช้งานไม่ได้ดี จะเป็นตัวอมโรคและแพร่เชื้อสู่ไก่ตัวอื่นในฟาร์ม ควรทำลายทิ้งเสีย การป้องกันโรคนิวคาสเซิล มีวัคซีน 2 ชนิด ชนิดหยอดจมูกใช้หลอดจมูก 1-2 หยด เมื่ออายุ 1 อาทิตย์ แล้วหยอดซ้ำเพื่อเป็นการกระตุ้นให้ลูกไก่มีความคุ้มสูงขึ้นเมื่ออายุ 3 อาทิตย์ แล้วใช้วัคซีนชนิดแทงปีกเมื่อไก่โตอายุ 3 เดือนขึ้นไป จะมีความคุ้มได้ถึง 6 เดือน

2. โรคหลอดลมอักเสบติดต่อในไก่ (Infetious bronchitis) เป็นโรคิดต่อของไก่ทางระบบหายใจ เป็นได้กับไก่ทุกอายุ ลุกไก่จะแสดงอาการหายใจลำบาก อ้าปากหายใจ และมีเสียงดังครีดคราด ลูกไก่มักตายด้วยอาการหายใจไม่ออก ถ้าหากเกิดจากเชื้อโรคสายพันธุ์ที่ทำให้ไตอักเสบจะทำให้ลูกไก่ตายได้ถึง 60 ฝูง ในไก่ใหญ่หรือแม่ไก่จะทำให้ตายน้อยแต่เปลือกไข่บาง ไข่นิ่ม ขรุขระ ไข่ฟักออกเป็นตัวน้อย สาเหตุเกิดจากเชื้อไวรัสที่แพร่กระจายไปในอากาศ หรือกระจายไปทางอาหารและน้ำ การป้องกันโรคที่ดีต้องใช้วัคซีนหยอจมูก ลูกไก่อายุ 2 อาทิตย์และหยอดซ้ำทุก 3 เดือน เป็นการกระตุ้นความคุ้มโรคให้สูงขึ้น

3. โรคฝีดาษ (Fowl Pox) เป็นโรคระบาดที่พบได้มากในลูกไก่และไก่รุ่น พบมีการระบาดได้รวดเร็ว โดยเฉพาะในฤดูฝนที่มียุงชุกชุม ยุงจะเป็นพาหนะนำเชื้อฝีดาษที่เป็นไวรัสแพร่กระจายโดยที่ยุงไปกัดดูดเลือดไก่ตัวอื่น และปล่อยเชื้อเข้าไปทำให้เกิดเป็นตุ่มฝีดาษขึ้น บริเวณผิวหนังที่ไม่มีขนขึ้นเช่น ใบหน้า หงอน เหนียง หนังตา ข้อขา ในไก่เล็กถ้าตุ่มหนองเกิดบริเวณหน้าตาทำให้ตาปิด ลูกไก่กินน้ำอาหารไม่ได้ทำให้ตายได้ โรคฝีดาษถ้าเกิดในลำคอทำให้เกิดโรคคอดอกได้ ถ้าพบไก่เป็นฝีดาษให้แกะตุ่มหนองหรือสะเก็ดแผลออกแล้วทาด้วยทิงเจอร์ไอโอดีน แล้วให้ยาปฏิชีวนะกินเพื่อป้องกันโรคอื่นแทรกจะทำให้ไก่หายป่วยเร็วขึ้น เมื่อไก่หายป่วยด้วยโรคฝีดาษแล้วจะมีความคุ้มโรค คือจะไม่เป็นโรคฝีดาษตลอดชีวิต การป้องกันโรคฝีดาษต้องปลูกฝีทำวัคซีนด้วยการแทงปีกเมื่อไก่อายุตั้งแต่ 7 วันขึ้นไป

4. โรคอหิวาต์ไก่ (Foxl cholera) โรคหิวาต์พบว่ามีการระบาดของโรคในไก่ เป็ด และห่านสาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรียชื่อพาสเจอร์เรลล่า มัลโตซิต้า (Pasterusella maltiocid)เชื้อโรคจะเกิดความรุนแรงต่อเมื่อเกิดความอ่อนแอของร่างกายไก่ เช่น ไก่จะเป็นอหิวาต์เมื่อตอนเริ่มเปลี่ยนฤดู จากฤดูหนาวเป็นฤดูร้อน จากฤดูร้อนเป็นฤดูฝน และจากฤดูฝนเป็นฤดูหนาว ในไก่ชนมักพบว่าไก่ป่วยหน้าบวมคล้ำหลังชนกลับมาแล้ว 1-2 วัน โรคอหิวาต์ส่วนใหญ่พบว่าเป็นชนิดรุนแรงทำให้ไก่ตายอย่างรวดเร็วในเวลา 1-2 วัน ด้วยอาการไข้สูงไม่เกินอาหาร อุจจาระเหลวสีเขียวขาวใบหน้าบวมสีดำคล้ำ หัวตก น้ำเมือกไหลออกจากปาก กระเพาะอาหารไม่ย่อย โรคอหิวาต์สามารถรักษาให้หายได้ถ้าได้รักษาอย่างรวดเร็วและถูกวิธี การรักษาต้องใช้ยาซัลฟากินหรือฉีด หรือให้ยาปฏิชีวนะตัวอื่น ๆ ก็ได้แต่การป้องกันโรคต้องใช้วัคซีนอหิวาต์ฉีดเข้ากล้ามเนื้อหรือใต้ผิวหนังก็ได้

++++++++++++++++++

นสพ.นิสิต ตั้งตระการพงษ์

ผู้จุดประกายหมาบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวจนโด่งดังทั่วประเทศ ซึ่งสุนัขพันธุ์บางแก้วและไก่ชนพันธุ์พระนเรศวรเหลืองหางขาว เป็นสัตว์เลี้ยงเศรษฐกิจที่สร้างชื่อเสียงให้แก่จังหวัดพิษณุโลก และเป็นสินค้าส่งออกที่มีความต้องการไปทั่วประเทศ แต่กว่าจะมาถึงวันนี้ได้ มีบุคคลหนึ่งที่อยู่เบื้องหลังและใช้เวลาเกือบครึ่งชีวิต เก็บข้อมูล บันทึก ผลักดันมาตรฐานพันธุ์ เรียกได้ว่าเป็นหนึ่งบุคคลสำคัญที่จุดประกายให้สุนัขบางแก้วและไก่เหลืองหางขาวโด่งดังมาจนถึงวันนี้